Từ xa xưa, trà là một thức uống mang đậm bản sắc văn hóa của người Việt Nam. Trà đạo là một danh từ đã rất quen thuộc với chúng ta. Tuy nhiên nhắc đến trà đạo người ta thường chỉ nói đến trà đạo Nhật Bản, trà đạo Trung Hoa, trà chiều của Anh… Còn ở Việt Nam lại ít ai biết đến, đơn giản vì nó gắn liền với cuộc sống của người dân Việt.
Không giống như trà đạo của Nhật Bản hay trà đạo Trung Hoa, trà đạo Việt Nam đơn gian mà bình dị, nó thể hiện sự gắn bó giữa người với người, giữa dân tộc với dân tộc. Văn hóa uống trà của Việt Nam cũng rất khác biệt. Ở Việt Nam, trà đạo rất dân dã, không phân biệt tầng lớp giàu nghèo, nó đi theo vào từng ngõ ngách, từng phố phường, trải dài từ Bắc vào Nam, từ nông thôn đến thành thị.
Trà xuất hiện từ khoảng 4000 năm trước ở Trung Hoa, sau đó du nhập vào các nước trong khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam. Đến nay, trà vẫn luôn là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt Nam. Nhắc đến phong cách uống trà, người Việt ta có câu: “Nhất thủy, nhì trà, tam pha, tứ bình, ngũ quần anh”. Một bình trà ngon quan trọng là nước pha trà, theo cha ông ngày xưa thì : “Sơn thủy thượng, giang thủy trung, tĩnh thủy hạ” có nghĩa là nếu lấy nước trên suối thì phải lấy nước đầu nguốn, nếu lấy nước ở sông thì phải lấy ở giữa dòng, còn nếu lấy nước giếng thì phải lấy nước gần mạch nước ngầm, như thế nước trà mới trong và xanh màu trà. Sau nước pha trà thì loại trà cũng quan trọng không kém. Với những người sành trà thì thường chọn những loại trà nguyên búp, thuần mộc, không pha trộn hương liệu và có đủ sắc, hương, vị tự nhiên, khi đó bạn sẽ có một ấm trà ngon về cả sắc, hương và vị. Có nước pha trà tốt, có một loại trà hảo hạng, nhưng cách pha trà không đúng sẽ làm hỏng mất sắc, hương và vị của trà. Tuy nhiên tùy từng loại trà mà có những cách pha khác nhau, từ cách tráng ấm, tráng trà, pha nước, hãm trà, cho đến cách thức rót trà… Sau cùng là ấm pha trà và người thưởng trà.
Phong cách uống trà của người Việt thể hiện sự phong phú về nét văn hóa ứng xử của người dân Việt. Trước khi uống trà thì trước tiên người ta thường thưởng trà bằng cách đưa qua mũi để cảm nhận được sắc và hương trà trước tiên, sau đó mới hạ xuống miệng, môi nhấp một ngụm nhỏ để cảm nhận vị của trà. Người Việt ta thưởng trà theo cách độc ấm, tức là nhâm nhi chén trà một mình, ngắm cảnh, tức cảnh sinh tình làm đôi câu thơ; đôi ấm là thưởng trà hai người, là bạn cũ gặp nhau, ôn lại chuyện xưa cũ; quần ấm là nhiều người quây quần bên bàn trà, là gia đình gặp mặt khi Tết đến Xuân về, cùng thưởng thức ấm trà ngon và tán gẫu vài ba câu chuyện của năm cũ.
Một cách tự nhiên, đơn giản mà bình dị, trà đã âm thầm, lặng lẽ đi vào tâm hồn người Việt, dù cho thời gian và không gian có nhiều thay đổi, nhưng trà vẫn là nét đẹp, nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam không chỉ trong đời sống hàng ngày mà đặc biệt là mỗi dịp Tết đến Xuân sang, là thời điểm gia đình sum vầy, là dịp để người thân bạn bè gặp mặt, và trong thời khắc thiêng liêng ấy, chén trà như một cầu nối gắn kết gia đình, người thân bạn bè với nhau. Cùng nhâm nhi chén trà ngon, tỏa hương thơm ngát và chúc nhau năm mới an khang, thịnh vượng, mọi sự tốt lành, tận hưởng một mùa xuân thanh bình, tươi đẹp và hạnh phúc./
THU NGÂN