Ngày 28/12/2019, trên VTV1 đã phỏng vấn Điều phối viên Liên minh Phòng chống các bệnh không lây nhiễm VN (NCDs-VN), bác sĩ Nguyễn Trọng An, về Tác hại của Rượu bia với trẻ em và Luật phòng chống tác hại của Rượu bia 2019 sắp có hiệu lực.
Bên cạnh đó, một số bác sĩ khác cũng có ý kiến vấn đề rượi bia với trẻ em khá nghiêm trọng, mọi người phải cẩn trọng.
Trước câu hỏi của phóng viên: “Ông nghĩ gì về tình trạng báo động nhiều trẻ nhỏ đã biết uống rượu bia? Nguyên nhân do đâu và thực trạng này sẽ diễn biến phức tạp như thế nào và Rượu bia gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em như thế nào?”.
Bác sĩ Nguyễn Trọng An cho biết, thực trạng trẻ em Việt Nam hiện tại đang có nguy cơ cao bị đầu độc bởi rượu bia. Điều tra sức khỏe học sinh toàn quốc năm 2013 (điều tra trong trường học đối với học sinh lớp 8 đến lớp 12): 23,7% có uống rượu bia trong 30 ngày qua ở nam là 31,7% và nữ là 16,5%; có tới 43,8% học sinh đã từng uống rượu, bia cho biết đã uống lần đầu tiên trước 14 tuổi; 21% cho biết đã từng say.
Năm 2017, tỷ lệ sử dụng rượu bia ở thanh thiếu niên tăng 9%. Tỷ lệ nam vị thành niên/thanh niên sử dụng rượu bia là 79,9% và nữ là 36,5%. Trong đó 66,5% nam và 22% nữ vị thành niên/thanh nên đã từng bị say rượu bia.
Ông Nguyễn Trọng An nói rõ: “Xin có 1 lời khuyên tới các bậc cha mẹ: Rượu bia và các loại đồ uống có cồn đều gây nguy hại đối với trẻ em, vì cơ thể còn non nớt, chưa phát triển đầy đủ nên chất cồn trong rượu bia gây ra những tổn thương nguy hiểm, nhất là tác động đến sự phát triển của Não và Thần kinh của trẻ.
Nên nhớ, tuổi các em càng nhỏ thì nguy cơ gây hại càng cao. Do vậy. tuyệt đối không nên cho trẻ nhỏ uống bia cũng như các đồ uống có cồn khác để bảo vệ sức khỏe cho trẻ và tránh được các biến chứng sau này”.
Trước câu hỏi nguyên nhân vì sao trẻ em lạm dụng rượu bia ở tuổi khá sớm tại Việt Nam. Ông Nguyễn Trọng An cho rằng, nguyên nhân chính là từ thói xấu của người lớn, các bậc cha mẹ đã không làm gương sáng cho con và từ trước tới nay là sự thiếu vắng các quy định trong Luật pháp và sự thiếu tuân thủ Pháp luật của người Việt.
Một thực trạng tại Việt Nam mà ngay từ khi làm luật đã nhận định, hiện nay tình trạng quảng cáo rượu bia tràn lan, nhất là trên mạng xã hội, thoải mái cũng là một trong số những nguyên nhân dẫn đến việc gia tăng trẻ vị thành niên/thanh niên sử dụng rượu, bia trong thời gian qua.
Đặc biệt, rượu bia thường xuyên được quảng cáo trên truyền hình trong khung “giờ vàng” nên đã tác động đến hành vi tiêu thụ của giới trẻ. Con số cụ thể có thể so sánh là ở quốc gia cấm các hình thức quảng cáo này đã góp phần giảm được bạo lực gia đình khoảng 11% và giảm tỷ lệ tai nạn giao thông được dưới 23%.
Một điều mà nhiều người quan tâm, đó là Luật Phòng chống tác hại rượu bia đã có quy định kiểm soát chặt tuổi được phép mua và uống rượu bia, nhưng tính khả thi đang được đặt ra phải làm thế nào, trong đó vai trò của cha mẹ cần đồng hành ra sao để giáo dục trẻ tác hại về rượu bia và chất kích thích?
Trước những thắc mắc này, bác sĩ Nguyễn Trọng An trả lời, ngày 1/1/2020 tới đây, Luật Phòng chống tác hại của rượu bia sẽ có hiệu lực, trong đó đã có nhiều điểm rất tiến bộ quy định về kiểm soát quảng cáo rượu trên Internet, cấm trẻ em và người dưới 18 tuổi được mua và uống rượu bia…
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Trọng An, Luật Phòng chống tác hại rượu bia sắp có hiệu lực và trước đây là Luật Trẻ em, đều có quy định cụ thể nghiêm cấm hành vi bán rượu bia cho trẻ em dưới 18 tuổi hoặc cho trẻ em sử dụng rượu bia, thuốc lá và chất gây nghiện, chất kích thích khác, thực phẩm không bảo đảm an toàn, có hại cho trẻ em.
Thế nhưng, điều đáng lo ngại ở Việt Nam một đứa trẻ được bố mẹ sai đi mua bia, rượu là bình thường. Vì lợi nhuận, tại các quán bán rượu bia mọi người bán rượu, bia cho một đứa trẻ cũng không có gì là lạ. Do vậy, việc giáo dục gia đình cần phải coi trọng hơn, cha mẹ phải được tuyên truyền để hiểu rõ tác hại của rượu bia và luôn là tấm gương sáng để con trẻ noi theo học tập.
Tiếp đó, tại các nhà trường, thầy cô giáo phải nghiêm túc trong việc giáo dục pháp luật, dạy dỗ các em hiểu rõ tác hại và nói không với rượu bia và các chất gây nghiện khác. Đồng thời xã hội cần lên án mạnh mạnh mẽ các thói quen xấu mời chào ép rượu trẻ em và trẻ vị thành niên, các cơ quan chức năng cần thiết phải nêu cao đạo đức công vụ, thực thi nghiêm minh các quy định của Pháp luật.
Hiện nay, một số bác sĩ khá lo lắng và đang đề xuất, với chất gây nghiện nói chung và rượu bia nói riêng, phải bám theo chiến lược các nhà khoa học y tế công cộng đã chỉ ra, phải cụ thể hóa vào hoàn cảnh của Việt Nam những khuyến cáo cơ bản của WHO. Điều này được nêu trong chiến lược SAFER hoặc chí ít là bộ 3 trong “best buys” gồm (1) đánh thuế mạnh/tăng thuế theo lộ trình của quốc tế, (2) giảm sự có sẵn (như hạn chế giờ bán, kiểm soát lượng bán theo số ml uống tại các điểm công cộng, nâng tuổi hạn chế tiếp xúc lần đầu với rượu bia, hạn chế điểm bán cho phép ở một khu vực nhất định…), và (3) hạn chế thậm chí cấm quảng cáo phổ biến bia rượu trên các phương tiện thông tin đại chúng…!
Như vậy, vào lúc này muốn hạn chế tác hại của rượu bia nói chung và đặc biệt với trẻ em, phải nhấn vào thực trạng lỗ hổng trong luật liên quan đến các khuyến cáo của WHO/Y tế công cộng, nhanh chóng triển khai xây dựng văn bản dưới luật đang thiếu hụt các nội dung hướng dẫn xã hội thực hiện được những điểm tiến bộ vùa rồi đưa vào Luật Phòng chống tác hại rượu bia.
