Hôm qua, Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) đã thông báo bắt đầu chích ngừa Covid – 19 bằng vaccine (vắc xin) Vero Cell của Sinopharm Bắc Kinh từ ngày 13/8 với 1 triệu liều phân bổ cho 18 quận huyện. Đây là số vắc xin hơi 4,1 triệu liều mà Bộ Y tế phân bổ cho TP.HCM và cơ bản cũng đã sử dụng hết.
Trên mạng xã hội, nhiều cuộc tranh cãi nổ ra xung quanh việc tiêm hay không tiêm, tiêm dịch vụ hay không nên cho tiêm dịch vụ… Hôm qua Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng khẳng định “vắc xin tốt nhất là vắc xin chính đúng lúc nhất”.
Chúng tôi sẽ lần lượt giới thiệu một số ý kiến xung quanh vấn đề này.
- Vắc xin
Gồm vắc xin nhà nước (miễn phí) và vắc xin dịch vụ (không miễn phí, phải trả tiền để mua nếu muốn tiêm). Ví dụ các loại vắc xin được dùng trong chương trình tiêm chủng mở rộng ngừa 10 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ em là vắc xin nhà nước và đều miễn phí. Còn trên thị trường cũng có các loại vắc xin khác ngừa các loại bệnh này nhưng người dân phải bỏ tiền mua để tiêm cho con mình. Đây là vắc xin dịch vụ.
Vắc xin nhà nước và vắc xin dịch vụ song song tồn tại giúp người dân có nhiều lựa chọn hơn là chỉ 1 trong hai loại. Ai không muốn vắc xin nhà nước thì dùng vắc xin dịch vụ, ai không tiếp cận được vắc xin dịch vụ thì vẫn có vắc xin nhà nước để sài. Không ai bị bỏ lại phía sau.
Hiện nay chưa có vắc xin dịch vụ ngừa COVID-19. Tất cả các loại vắc xin covid đang lưu hành tại Việt Nam hiện nay (trừ 5 triệu liều Sinopharm do VTP mua và một số lượng nhỏ vắc xin do một số cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài nhập về) đều là của nhà nước và do đó đều miễn phí với tất cả những người đã và sẽ được tiêm.
Vắc xin dịch vụ sẽ có khi doanh nghiệp (DN) tự tìm được nguồn cung vắc xin ở nước ngoài và bỏ tiền ra mua nhập về Việt Nam, hoặc mua từ nhà sản xuất trong nước đã được cấp phép. Chính phủ, Bộ Y tế, chính quyền địa phương khuyến khích mạnh mẽ và hỗ trợ tối đa việc này.
Ví dụ VTP nhập 5 triệu liều Sinopharm nói trên, nếu không tặng cho TP.HCM hoặc nếu TP.HCM không nhận, công ty này hoàn toàn có quyền bán số vắc xin này cho các đơn vị khác. Các đơn vị này có thể dùng vắc xin đó để tiêm cho nhân viên của mình hoặc nếu là “các đơn vị đủ điều kiện” thì có thể “tổ chức tiêm chủng tự nguyện cho tập thể, cá nhân có yêu cầu và tự trả chi phí tiêm chủng,” theo điều 4.7 nghị quyết 21/NQ-CP ngày 26/2.
Như vậy, nếu bệnh viện Pháp Việt tự lo được nguồn vắc xin thì không cần phải xin phép để cung cấp vắc xin dịch vụ cho cá nhân, tổ chức có nhu cầu. Việc này Chính phủ đã cho phép từ lâu trong nghị quyết 21 nói trên.
- Dịch vụ tiêm
Không được nhầm lẫn với “tiêm dịch vụ”. Dịch vụ tiêm (DVT) chỉ bao gồm công tiêm và các chi phí liên quan đến việc tổ chức tiêm, chứ không bao gồm tiền vắc xin.
Bệnh viện và nhiều cơ sở khác có thể cung cấp dịch vụ tiêm có thu phí cho những khách hàng mang vắc xin đến thuê các cơ sở này tiêm. Giấy phép của bệnh viện đương nhiên bao gồm cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin nên Bệnh viện FV không phải xin phép khi cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin ngừa Covid.
Ví dụ VTP có thể đem số vắc xin mình nhập về và thuê Bệnh viện FV tiêm cho nhân viên của mình hoặc bất kỳ ai có nhu cầu. Như vậy, FV có thể cung cấp DVT với số vắc xin này mà không cần phải xin phép Bộ Y tế thêm nữa.
Cập nhật: Hiện một số khu dân cư (chung cư) ở Sài Gòn đã xin TP cấp vắc xin (nhà nước và do đó miễn phí) cho cư dân trong khu rồi đứng ra thuê VNVC tiêm số vắc xin đó cho người dân của mình. Việc này hoàn toàn hợp pháp và không cần phải xin phép vì VNVC đã được phép cung cấp DVT vắc xin từ lâu.
- Tiêm dịch vụ
Những người muốn tiêm dịch vụ sẽ trả tiền cho đồng thời (1) vắc xin dịch vụ và (2) dịch vụ tiêm. Thiếu 1 trong 2 thứ trên thì không thể thực hiện được tiêm dịch vụ.
Do hiện nay chưa có vắc xin dịch vụ nên chưa thực hiện được tiêm dịch vụ. Việc này không liên quan gì đến cấp phép hay không.
- Huy động hệ thống bệnh viện tư nhân tiêm vắc xin ngừa covid
Đó là việc nhà nước cấp vắc xin và thuê các bệnh viện tư tiêm vắc xin này cho các công dân Việt Nam. Người tiêm sẽ không phải trả một chi phí nào giống như nếu họ tiêm ở bệnh viện công. Từ góc độ người đi tiêm hiện nay, khi tiêm vắc xin ngừa covid của nhà nước, họ không cần phân biệt là tiêm ở bệnh viên tư hay công, vì đều miễn phí như nhau.
Nhà nước sẽ thanh toán chi phí thuê dịch vụ tiêm của các bệnh viện. Tuy nhiên hiện nay Chính phủ chưa ban ban hành được định mức chi phí thuê dịch vụ tiêm này, có lẽ do Bộ Y tế chưa trình. Vì thế bệnh viện tư chưa được cấp vắc xin ngừa covid để tiêm cho người dân.
Có thể có bệnh viện tư xin Bộ Y tế cấp vắc xin cho mình để tiêm cho người dân và tự thu phí dịch vụ tiêm, không cần nhà nước phải chi trả cho mình khoản này nữa. Việc này được hiểu nhầm là xin Bộ Y tế cho phép “tiêm dịch vụ”, vốn là điều không thể hiện nay do chưa có vắc xin dịch vụ (xem phần 3 ở trên).
Tại sao chưa có định mức chi cho thuê dịch vụ tiêm mà các bệnh viện công lại đang triển khai tiêm rồi? Đó có thể là do (1) chi phí này được tính vào chi phí thường xuyên của các bệnh viện công, hoặc (2) chi phí chống dịch theo quy định chi trả chế độ đặc thù phòng, chống dịch tại Nghị quyết số 16/NQ-CP ngày 8/2/2021 (không quy định rõ mục tiêm vắc xin), hoặc (3) bệnh viện công tự ứng trước và sẽ quyết toán khi Chính phủ an hành định mức chi cho công tác tiêm chủng. Ngân sách cho công tác này đã được lên kế hoạch đầy đủ, tiền đã có. Vấn đề chỉ là chờ Chính phủ ban hành định mức chi.
Cũng có những bệnh viện tư sẵn sàng hành xử như bệnh viện công, chưa đòi hoặc không đòi nhà nước chi trả dịch vụ tiêm, chỉ cần Bộ Y tế cấp vắc xin cho họ và đưa cho họ danh sách đối tượng cần tiêm là các bệnh viện này sẽ tổ chức tiêm luôn, không thu bất kỳ khoản tiền nào từ người tiêm. Bộ Y tế cũng chưa phản hồi đề nghị này, có lẽ do vắc xin hiện chưa nhiều, chưa cần huy động bệnh viện tư.
Nhưng chính quyền TP.HCM đã yêu cầu các bệnh viện tư tham gia tiêm số vắc xin được Bộ Y tế phân cho TP. Vấn đề chi phí dịch vụ tiêm không thấy nói, nhưng đó là chuyện giữa TP và các bệnh viện này và nhiều khả năng là hậu xét. Còn bây giờ bất cứ ai ở Sài Gòn đi tiêm đều không phải trả tiền, dù ở bệnh viện công hay tư.
Hiểu rõ như thế thì việc gì phải cãi nhau về có nên tiêm dịch vụ hay không hay có nên có vắc xin dịch vụ hay không.
Thanh Vu
