Từ tuổi lên ba, Sun Xun người Trung Quốc đã nghĩ lớn lên anh sẽ là họa sỹ. “Tôi gấp chim giấy, và muốn chúng bay thực sự”, anh nói. Bây giờ ở tuổi 37, với khoảng 20 bộ phim – cắt dán mọi thứ từ tranh vẽ mực, chì đến sơn dầu, khắc gỗ và dựng cảnh cho đến làm hoạt họa – chim bay chỉ là một phần nhỏ.
Tác phẩm Tái thiết vũ trụ của Sun Xun
Một số đối tượng lặp đi lặp lại, từ những con cú kỳ dị, người đàn ông đội mũ ống và nhà ảo thuật, những cảnh quan vô hồn và các hành tinh xoắn ốc. Sun nói: “Ảo thuật gia là người được phép lừa dối, vì bạn phải trả tiền để xem ông ta lừa dối… Tôi nghĩ chúng ta đều biết ông ấy”.
Tác phẩm mới nhất của họa sỹ Sun Xun, Tái thiết vũ trụ (Reconstruction of the Universe), lần đầu tiên trình chiếu tại Miami ở Art Basel, nâng cao uy tín của Sun Xun hơn nữa: là một trong những họa sỹ thú vị nhất không chỉ đến từ Trung Quốc mà từ bất cứ nơi nào. Công trình nghệ thuật được nhà sản xuất đồng hồ cao cấp Audemars Piguet hào phóng tài trợ, gồm một bố cục kiến trúc công phu các bức tường lửng uốn cong, treo tranh khắc gỗ và điểm xuyết bằng nhiều quả cầu thủy tinh đẹp, bên trong là những thước phim tráng mực tinh tế về chim và cá, đá cuội và các vụ nổ, toàn bộ nằm dưới một cái mái bằng tre. Phía ngoài là một màn hình lớn chiếu hoạt hình 3D Time Spy.
Họa sỹ Sun Xun
Họa sỹ Sun Xun làm việc ở xưởng vẽ riêng Black Bridge Village tại Bắc Kinh, với đội ngũ 6 cộng sự, có khi lên đến 20. Công trình Tái thiết vũ trụ có hơn 100 trợ lý, một số sinh viên, một số từ xa, cùng giúp tạo ra hàng chục ngàn tranh khắc gỗ làm nên hệ thống phim trình chiếu theo lối đời cũ và run rẩy từ 15 đến 18 hình một giây.
Được hỏi tại sao lại là tranh khắc gỗ, Sun Xun trả lời đơn giản, anh muốn thử làm khác đi. “Bạn không ăn bánh mì thường xuyên hàng ngày đâu”, anh nói, “Có lẽ sắp tới tôi sẽ làm điêu khắc”. Anh thừa nhận rằng Albert Dürer, bậc thầy tranh khắc gỗ, là một ảnh hưởng lớn trong những năm học trò của mình. “Không phải vì công nghệ ông đã sử dụng, mà là cách ông hiểu thế giới”. Sun Xun nói “Điều quan trọng là nghệ sĩ đưa ra một cách nhìn nhận thế giới”.
Tác phẩm mới nhất của Sun Xun đưa ra hình tượng phong phú từ các ngôi nhà anh thấy ở Le Brassus, khi đến thăm trụ sở lạnh lẽo của Audemars Piguet ở Swiss Jura, thành những cánh rừng trơ trọi, khúc sông chảy nhanh, nhạc cụ với đôi cánh, và động vật với máy quay phim kiểu cũ hoặc những cái đầu với loa phóng thanh. Sự mơ hồ cố ý, xuất hiện thường xuyên những biểu tượng âm dương nhắc nhở chúng ta phải nhìn mọi thứ theo hai cách. (Ở Trung Quốc, biểu tượng con cú khôn ngoan còn có ý nghĩa bí mật và cái chết).
Một bộ bánh răng đồng hồ dưới tuyết rơi, chúng ta có thể giả định rằng đây là câu chuyện về tốc độ của cuộc sống, thảm cảnh của công nghiệp cũ (Sun Xun lớn lên ở phía bắc của Trung Quốc, nơi các mỏ than mất giá khiến hầu hết người thất nghiệp), thảm cảnh của hành tinh và nhiều điều không thật kéo lê bởi quyền lực. “Cả bộ phim là một sự nói dối”, Sun Xun nói dựa theo một ý của Picasso, “Nghệ thuật là lời nói dối cho phép chúng ta nói lên sự thật”. Đối với một nghệ sĩ Trung Quốc, sự mơ hồ là công cụ hữu ích. Nghệ sĩ đặt câu hỏi chứ không đưa ra câu trả lời.
Thời thần thoại, tranh khắc gỗ của Sun Xun
Với Sun Xun, hội họa và tranh khắc gỗ là tôn giáo. “Tôi đang nói chuyện với thần. Thần của tôi, một vị thần linh thiêng”. Sun Xun nghiên cứu kỹ lưỡng – trong thời gian lưu trú ba tháng vào năm 2013 ở New York, anh đắm mình trong bảo tàng Metropolitan và học viện quân sự West Point. Anh nói rằng chuyến du lịch ấy khiến anh lớn lên (không phải trưởng thành hoặc tiến triển, mà là lớn lên) và anh sẽ không chấp nhận bất cứ điều gì là thật cho đến khi chính mắt mình nhìn thấy.
Câu chuyện gia đình Sun Xun là một trong những hậu quả đáng buồn của cuộc cách mạng văn hóa. Ông nội anh thuộc Quốc Dân Đảng (Đảng Dân tộc của Trung Quốc), nghĩa là cha anh chỉ được phép làm công nhân trong một nhà máy. Tác phẩm trước của Sun Xun đề cập chuyện ấy, còn bây giờ anh nói: “Bạn cần phải giữ một khoảng cách với lịch sử, vì bạn không thể thay đổi nó. Phần nhiều ký ức là buồn”. Thay vào đó, anh quan tâm đến tương lai của Trung Quốc. “Tôi nghĩ rằng mọi thứ sẽ lại bắt đầu, sẽ có nhiều tự do hơn… Trung Quốc đang chờ thời cơ – dân số khổng lồ, phải mất thời gian”.
Một bức tranh của Sun Xun: Sinh học
Họa sỹ Sun Xun chọn tre làm mái trong tác phẩm Tái thiết vũ trụ. Tre từ miền nam Florida. “Nhưng bạn nhìn thấy tre thì cũng như bạn thấy Trung Quốc và gấu trúc vậy”.
Trịnh Sơn
Theo Telegraph
