Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết: Ước tính năm 2014 ở Việt Nam tỷ lệ người trưởng thành bị thừa cân, béo phì chiếm khoảng 25% dân số. Tình trạng thừa cân, béo phì ở người trưởng thành trong xã hội hiện đại như ngày nay đang có xu hướng ngày càng phổ biến và trở thành một trong những thách thức lớn đối với chương trình chăm sóc sức khỏe cho người dân.
Để giảm nguy cơ béo phì cho người dân, hiện nay các quốc gia trên thế giới đã thu thuế đường gây nhiều tranh cãi. Và trên thế giới đã có khoảng 20 quốc gia thu thuế các mặt hàng nước ngọt có chứa thành phần đường. Việc thu thuế đường làm gia tăng chi phí sản xuất và giảm doanh thu ngành F&B tạo nên nhiều khó khăn cho các nhà sản xuất.
Vấn đề thu thuế đường đang là chủ đề gây nhiều tranh cãi ở mọi quốc gia trên thế giới. Trong số đó có hai luồng ý kiến trái ngược nhau ủng hộ và không ủng hộ. Một số ý kiến cho rằng việc thu thuế đường được xem như là một trong những cách giải quyết tình trạng béo phì và khuyến khích các nhà sản xuất đổi mới công thức của mình.
Ngược lại, những người không ủng hộ cho rằng, biện pháp này kém hiệu quả, khiến chi phí sản xuất tăng lên và các công ty nước ngọt chỉ có thể đẩy mạnh kinh doanh ở khu vực không có thuế đường. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) lại khuyến khích không thu thuế các loại thực phẩm đồ uống có đường. Dựa vào số liệu của WHO cho thấy tỷ lệ người thừa cân, béo phì và tiểu đường ở các quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt trên nước ngọt không những không giảm mà còn tăng đều qua các năm.
Bài liên quan:
Và trong thực tế một số quốc gia đã từng áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt đã phải bỏ chính sách thuế này. Indonesia đã quyết định bãi bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt trong năm 2004 vì chính sách này không đạt được mục tiêu tăng thu thuế, cũng như cải thiện sức khỏe cộng đồng, trong khi đó lại ảnh hưởng tiêu cực đối với ngành sản xuất nước giải khát.
Ở MỸ
Một số tiểu bang của Mỹ đã áp dụng thuế đường và cả thuế soda gây nên nhiều cuộc tranh cãi là ngày trở nên nóng hơn. Chủ tịch Sandy Douglas (Chủ tịch Coca-Cola ở Bắc Mỹ) đã phát biểu tại một hội nghị rằng ở Philadelphia thuế này là một “thảm họa” khi tăng chi phí và khiến tình hình kinh doanh giảm sút. Sau đó, PepsiCo đã không bán loại 2 lít và 12 lon ở một số nơi. IndraNooyi- CEO của PepsiCo đã lên tiếng phản đối các loại thuế không công bằng hướng tới một ngành hàng như thế.
Vào tháng 8/2017, một công ty nghiên cứu thị trường cho biết doanh số đồ uống có đường giảm đáng kể tại thị trường Philadelphia sau 5 tháng khi luật có hiệu lực nhưng lại tăng ở các nơi khác. Cho thấy, khách hàng chỉ đang chuyển địa điểm mua hàng thay vì từ bỏ thói quen uống nước ngọt.
Tuy nhiên, Trung tâm Khoa học về Lợi ích Cộng đồng (CSPI) cho biết đánh thuế ở Berkeley, CA và Mexico đã giúp giảm tiêu thụ đồ uống có đường và tăng tiêu thụ đồ uống lành mạnh, đồng thời tạo doanh thu cho các biện pháp y tế công cộng khác.
MEXICO, COLOMBIA, CHILE, CARIBBEAN
Ở Mexico họ đánh thuế 1 peso trên 1 lít soda từ năm 2014. Một phân tích được công bố trên tạp chí Y tế vào tháng 3/2017 cho biết trong năm đầu tiên đã giảm được 5,5% nhu cầu và tiếp tục giảm 9,7% trong năm thứ hai đối với sản phẩm có chứa nhiều đường này.
Trong khi đó, ở Columbia, vào ngày cuối cùng của năm 2016 đề xuất khoản thuế 20% trên đồ uống có đường đã bị dập tắt sau khi bị loại khỏi một gói đại tu thuế lớn.
Từ tháng 9/2014, Chile áp dụng thuế đối với đồ uống có đường và giảm thuế đối với đồ uống không có đường, trong khi Barbados và Dominica đánh 10% thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường vào năm 2015.
Ở ANH
Ngày 6/4 Nhà chức trách Anh đã tiến hành đánh thuế đối với các loại nước uống có đường để giảm bớt tình trạng béo phì và sâu răng ở trẻ em do đồ uống này gây ra.
Theo đó, mức thuế 0,21 euro (0,25 USD) dành cho những loại nước uống có chứa 5g đường trong 100 ml nước cho mỗi lít nước, trong khi những nước uống có hàm lượng đường hơn 8g/100 ml sẽ bị áp thuế 0,31 USD/1 lít nước.
Hai loại nước uống Coca-Cola và Pepsi sẽ phải nộp thuế trên do hàm lượng đường lên tới mức hơn 10 g đường/ lít nước. Những loại nước uống có đường bán chạy nhất như Fanta, Ribena và Lucozade đã giảm hàm lượng đường để tránh loại thuế trên,
Chính phủ Anh hy vọng sẽ thu được 274 triệu euro (335 triệu USD) mỗi năm từ loại thuế này.
PHÁP
Năm 2012, việc đánh thuế mang lại ít nhất 120 triệu euro/năm cho ngân sách Pháp và còn tác động ngay lên thói quen tiêu dùng của ngươi dân. Pháp đã đánh thuế 7 xu/lít với đồ uống có đường hay bất kỳ chất tạo ngọt nào khác.
Lần đầu tiên trong vòng 8 năm, lượng tiêu thụ đồ có ga đã giảm và tiếp tục giảm trong những năm sau đó. Tuy nhiên chưa dừng lại ở đây, vào tháng 10 năm ngoái, chính phủ nước này tiếp tục tăng thuế lên 19 xu/lít cho các sản phẩm có hàm lượng đường trên 11g/100ml.
Ở CANADA
Các tổ chức sức khỏe của nước này kêu gọi chính phủ áp thuế đường, cho rằng nó sẽ cứu sống được tới 13.000 mạng sống trong vòng 25 năm tới và thu về 11,5 tỷ CAD (8,6 tỷ USD). Vào tháng 2/2017 Chính phủ Canada đã thông báo kế hoạch áp thuế nước ngọt dự kiến vào năm 2018-2019.
Ở ẤN ĐỘ
Theo một báo cáo chỉ ra rằng vào tháng 7/2017, hàng trăm hãng sản xuất đồ uống của Ấn Độ đang chuẩn bị sản xuất nước hoa quả có ga nhằm phá vỡ kế hoạch mới được triển khai trước đó.
Nếu làm vậy, các nhà sản xuất tin rằng sản phẩm của họ sẽ chỉ chịu thuế 12% thay vì tới 40% đối với các loại nước ngọt có ga như CoCa, Pepsi và Sprite.
Ở THÁI LAN
Thái Lan, một quốc gia trong khối ASEAN đang lên kế hoạch áp thuế 20% đối với các loại đồ uống chứa đường.
Ngoài ra, để khuyến khích các nhà sản xuất đồ uống giảm lượng đường trong sản phẩm của họ, hải quan nước này cũng sẽ áp thuế giảm dần theo lượng đường từ 15%, 10%, 5% thậm chí miễn thuế. Các nhà sản xuất sẽ có 2 năm để chuẩn bị.
Ở HONG KONG
Hong Kong đưa ra hệ thống ghi nhãn đồ ăn và đồ uống, tăng cường các chương trình về đồ ăn có lợi cho sức khỏe tại các trường học và giới thiệu chương trình hiển thị nội dung calo trong căn-tin các trường học thay vì đánh thuế vào đường như các quốc gia khác trên thế giới đã làm.
Ở VIỆT NAM
Theo điều chỉnh dự thảo luật thuế của Bộ Tài chính, các đồ uống có ga sẽ chịu mức thuế tiêu thụ đặc biệt 10%, trong khi thuế VAT sẽ tăng từ 10% lên 12% đối với tất cả các loại đồ uống và từ 5% lên 6% đối với đường. Các doanh nghiệp sản xuất đồ uống Việt Nam nhận định các hoạt động sản xuất sẽ bị thiệt hại nghiêm trọng nếu thu thuế đường.
Nhiều cuộc hội thảo của các doanh nghiệp trong ngành đồ uống đã diễn ra và không chỉ các doanh nghiệp mà cả nhà khoa học đều cho rằng những lý lẽ béo phì vì đồ uống có đường tại việt Nam chưa xác đáng. Hiện nay, nếu đánh thuế khiến chi phí giá thành tăng thì nhiều trẻ em vùng nông thôn sẽ khó có điều kiện sử dụng. Phần lớn tiếng nói của doanh nghiệp và hiệp hội chuyên ngành đều cho rằng nên cân nhắc việc đánh thuế, trong khi Bộ Y tế thì vẫn cương quyết đề nghị cần phải thực thi thuế này để tránh tình trạng béo phì cho người dân.
MỸ XOÀN (tổng hợp)
